Historia

Początki 1889 - 1902
Lata 1909-1914
Okres I Wojny Światowej
Okres międzywojenny
Okres II Wojny Światowej
Lata powojenne

Początki 1889 - 1902

Szpital im. dr Józefa Babińskiego, zwany „Kochanówką” powstał u progu XX wieku i był chlubnym dowodem humanitarnego podejścia do chorych psychicznie. Szpital powstał
w czasach dynamicznego rozwoju przemysłowej Łodzi. Był trzecim, po szpitalu Jana Bożego
w Warszawie i szpitalu w Tworkach, psychiatrycznym szpitalem w zaborze rosyjskim. Otwarcie 100 – łóżkowego zakładu nastąpiło w roku 1902.

Historia Szpitala im. dr J. Babińskiego nierozerwalnie łączy się z nazwiskiem wybitnego lekarza dr med. Karola Jonschera. W roku 1898, z inicjatywy Jonschera powołano Komitet, którego głównym zadaniem było gromadzenie funduszu na budowę szpitala dla psychicznie chorych w okolicy Łodzi. W listopadzie 1899 roku za pieniądze zebrane od mieszkańców miasta (głównie przemysłowców), kupiono posiadłość „Kochanówka” (od nazwiska właściciela – Kochańskiego) 8km od Łodzi i rozpoczęto budowę dwóch piętrowych pawilonów dla mężczyzn i kobiet. Nowo wybudowany Szpital został otwarty 17 września 1902 roku. Szpital dysponował 100 miejscami w dwóch pawilonach (po 50 w każdym). Pawilon „A-B” (aktualnie oddział IV) przeznaczony był dla chorych kobiet, umieszczono
w nim także aptekę. Z kolei pawilon „C-D” (obecnie oddziały neurologiczno- rehabilitacyjne - IIIA i IIIB) zajmowali chorzy mężczyźni, a jedno z pomieszczeń kancelaria szpitalna. Oficjalne i uroczyste otwarcie Szpitala dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Kochanówce wraz z jego poświęceniem nastąpiło 12 października 1902 roku. Szpital w Kochanówce,
(od której przyjął obiegową skrótową nazwę „Kochanówka”) był szpitalem prywatnym
o charakterze publicznym.

Lata 1909-1914

Jego pierwszym dyrektorem w latach 1902 – 1907 został późniejszy profesor psychiatrii w Warszawie - Jan Mazurkiewicz. Kolejnymi dyrektorami szpitala byli między innymi: późniejszy minister zdrowia Witold Chodźko oraz późniejszy profesor psychiatrii w Wilnie - Antoni Mikulski. Dyrektor Mazurkiewicz, skupiając wokół siebie zdolnych, wartościowych ludzi uczynił z „Kochanówki” jeden z najpoważniejszych ośrodków ówczesnej myśli psychiatrycznej w Polsce. W leczeniu chorych psychicznie stosowano najbardziej nowoczesne metody. Lekarze „kochanowieccy”, opierając się na najnowszych osiągnięciach wiedzy medycznej, wypracowali także własne, nowatorskie metody leczenia. Właśnie w „Kochanówce” po raz pierwszy na ziemiach polskich zlikwidowano izolatki
z okiennicami dla niespokojnych chorych, a kaftany bezpieczeństwa stosowano tylko w wyjątkowych wypadkach. Doceniano terapię pracą. Pamiętano również o znaczeniu rozrywek dla pacjentów. Organizowano majówki, przedstawienia teatralne oraz tradycyjne kochanowieckie „bale” odbywające się w rocznicę powstania Szpitala. Szpital, mimo
iż borykał się z trudnościami finansowymi, cieszył się dobrą opinią w świecie naukowym.
Od początku istnienia rozbudowa szpitala szła w parze z ożywioną działalnością naukową oraz z wysokim poziomem pracy. Począwszy od roku 1909 w „Kochanówce” odbywały się posiedzenia naukowe. Faktem przemawiającym za wysoką rangą naukową szpitala było dwukrotne uczestnictwo Witolda Chodźki w międzynarodowych kongresach w sprawie pielęgnowania umysłowo chorych (Wiedeń, Berlin). Dużą wagę przywiązywano do serdecznego i humanitarnego traktowania pacjentów przez personel szpitalny. Osiągnięcia, jakie „Kochanówka” uzyskała do wybuchu I wojny światowej były istotnym wkładem w tworzenie polskiej szkoły psychiatrycznej, która była uznana na całym świecie.

Okres I Wojny Światowej

W wyniku działań I wojny światowej „Kochanówka” poniosła duże straty. Ucierpiały praktycznie wszystkie budynki na terenie szpitala. Pod koniec marca 1915 roku powołany na nowo Komitet Szpitala przystąpił do odbudowy. Pomimo trwania wojny, dzięki staraniom kolejnego dyrektora - Antoniego Mikulskiego, nazywanego „Odnowicielem Kochanówki” Szpital nadal się rozwijał. W roku 1916 „Kochanówka” wzbogaciła się o pracownię psychologii eksperymentalnej. I znów dzięki posiadanemu zapleczu naukowemu Szpital znalazł się w czołówce placówek psychiatrycznych nie tylko krajowych, ale także zagranicznych.

Okres międzywojenny

Po zakończeniu I wojny zaczęły się kłopoty finansowe szpitala. Przez krótki czas w roku 1921 istniała groźba całkowitego zamknięcia szpitala. Jednakże od roku 1922 sytuacja zaczęła ulegać poprawie. Dzięki kierowaniu pacjentów opłacanych przez Kasę Chorych,
a następnie Ubezpieczalnię Społeczną liczba chorych systematycznie wzrastała.
W roku 1924 w Szpitalu leczono 738 chorych. Pomimo kłopotów finansowych Szpitala jego życie naukowe nadal istniało, chociaż nie było już tak intensywne jak przed wojną.
Oprócz uczestnictwa w zjazdach i sympozjach naukowych lekarze „kochanowieccy” razem
z ówczesnym dyrektorem – Antonim Mikulskim sami zaczęli organizować konferencje
o zasięgu ogólnokrajowym. Nieco bardziej sprzyjająca koniunktura ekonomiczna w latach 1924 – 1926 pozwoliła na dalszą rozbudowę „Kochanówki”. Powstała wtedy nowoczesna izba przyjęć z niezależną obsadą pielęgniarską. W roku 1925 zasadzono w najbliższym otoczeniu szpitala 10 tysięcy sadzonek świerków i sosen. Nadal stosowano najbardziej nowoczesne metody leczenia, które były odzwierciedleniem światowych osiągnięć
w dziedzinie psychiatrii. W tym okresie kładziono duży nacisk na rozwijanie leczenia pracą. Prowadzono prace teoretyczne i praktyczne nad tym zagadnieniem. Leczeniu pracą poddawano ponad połowę pacjentów przebywających w szpitalu. Metoda ta przynosiła wymierne skutki w postaci znacznego obniżenia poziomu niepokoju w oddziałach
dla chorych niespokojnych.

Szpital posiadał także dobre zaplecze socjalne dla swoich pracowników. Zarówno lekarze, pielęgniarki a także niższy personel pielęgniarski korzystali z mieszkań na terenie szpitala. Wyższe niż w szpitalach rządowych pensje dla lekarzy zapewniały „Kochanówce” pełną obsadę lekarską.

W roku 1927 „Kochanówka” obchodziła 25 – lecie swojego istnienia. Z tej okazji poszczególne pawilony zostały nazwane imionami poprzednich dyrektorów, którzy byli jednocześnie twórcami szpitala. W tym samym roku powstał według wzorów europejskich nowy budynek (obecnie częściowo nieczynny pawilon I).

Rok 1929, po objęciu przez Artura Starzyńskiego obowiązków dyrektora był dla „Kochanówki” czasem kolejnej odnowy. Był to okres remontów, inwestycji, kształcenia personelu. Stale rozwijano leczenie pracą – powstały warsztaty: stolarski, tapicerski oraz blacharski.

Kolejny dyrektor – Adolf Falkowski swoją uwagę skupił na prowadzeniu leczenia na najwyższym poziomie. W tym celu pacjenci przyjmowani do szpitala kierowani byli na oddziały obserwacyjne, a dopiero później w zależności od stanu przenoszono ich na oddziały dla chorych spokojnych lub niespokojnych.

Do roku 1939 systematycznie rozbudowywano „Kochanówkę”. Przed wybuchem II wojny światowej Szpital posiadał: 7 pawilonów z 625 chorymi, bibliotekę liczącą ponad 4 tysiące tomów, pracownię analityczną i anatomo-patologiczną. Cały kompleks „Kochanówki” należał do Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności.

Okres II Wojny Światowej

Okres II wojny światowej był najbardziej tragicznym okresem w dziejach „Kochanówki”. Od lutego 1940 roku władze niemieckiego Urzędu Zdrowia pod groźbą surowych kar zabroniły wypisywania chorych ze szpitala. Jednocześnie nadal przyjmowano nowych pacjentów. Niemcy doprowadzili do eksterminacji 692 osób chorych psychicznie. Szpital poniósł także znaczne straty materialne. Całkowicie zniszczono bibliotekę naukową, archiwum akt, księgi chorych. Zdewastowane zostały poszczególne pawilony oraz pracownie. Okupacja spowodowała dezorganizację życia psychiatrycznego.

Lata powojenne

W styczniu 1945 roku Szpital został przejęty przez Zarząd Miejski w Łodzi. Wówczas wznowiono przyjmowanie pacjentów. Szpital funkcjonował w ramach samorządowej miejskiej struktury organizacyjnej lecznictwa zamkniętego i był Szpitalem dla Nerwowo i Psychicznie Chorych.

Od roku 1948 „Kochanówka” stała się społecznym zakładem służby zdrowia i znalazła się pod zarządem Ministerstwa Zdrowia. Wówczas szpital posiadał 600 łóżek rzeczywistych, zatrudniał 258 pracowników - w tym 12 lekarzy oraz 32 pielęgniarki.

Na początku roku 1953 placówka zmieniła nazwę na Szpital im. dr med. Józefa Babińskiego. Na dalszy rozwój naukowy „Kochanówki” niewątpliwy wpływ miało powstanie w roku 1945 na bazie Szpitala Kliniki Psychiatrycznej Akademii Medycznej. Kierownikiem Kliniki i jej organizatorem był Eugeniusz Wilczkowski – uczeń pierwszego dyrektora „Kochanówki” – Jana Mazurkiewicza.

Lata 1962 – 1966 to okres intensywnej rozbudowy Szpitala. W tym czasie postały cztery nowe budynki (IX, VIII, X, i XI), które były typowymi pawilonami psychiatrycznymi. Każdy z pawilonów posiadał dwa odrębne oddziały – jeden na parterze, drugi na piętrze budynku.
W styczniu 1967 roku na bazie Szpitala (w pawilonie XI) rozpoczęła działalność kolejna Klinika Psychiatryczna Wojskowej Akademii Medycznej.

W roku 1973 nastąpiła kolejna zmiana nazwy Szpitala na Zespół Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej.

Od roku 1984 tradycje Szpitala dla Psychicznie i Nerwowo Chorych „Kochanówka” kontynuuje Specjalistyczny Psychiatryczny Zespół Opieki Zdrowotnej (SPZOZ) w Łodzi.